ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Η λέξη παραμύθι προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «παραμύθιον», που σημαίνει «παρηγοριά, ανακούφιση, ενθάρρυνση και αργότερα έλαβε και τη σημασία της φανταστικής ιστορίας, η οποία αποσκοπούσε στο ίδιο αποτέλεσμα» (Μαλαφάντης, 2011). Τα παιδιά μέσα από τα παραμύθια κινητοποιούν τη φαντασία τους, κατανοούν και εξοικειώνονται με σύνθετα και πολύπλοκα θέματα, όπως φιλία, οικογένεια, αποχωρισμός, θάνατος (Cassar, 2000; Fleer & Hammer, 2013). Έρχονται σε επαφή μέσα από διαδικασίες ταύτισης με τους ήρωες των παραμυθιών, με συναισθήματα και χαρακτήρες, που καλλιεργούν την συναισθηματική τους ανάπτυξη, κατακτώντας έτσι τη συναισθηματική τους αυτορρύθμιση (Blake & Maiese, 2008; Cassar, 2000; Fleer & Hammer, 2013) και μεταβαίνουν από την σφαίρα της φαντασίας στις «πραγματικότητες» της ζωής (Cassar, 2000; Fleer & Hammer, 2013).
ΠΡΟΠ ΚΑΙ ΡΟΝΤΑΡΙ
Στο βιβλίο «Μορφολογία των λαϊκών παραμυθιών» του Ρώσου θεωρητικού και μελετητή Βλαντιμίρ Προπ, αναφέρονται για πρώτη φορά 31 κοινές σε όλα τα παραμύθια «λειτουργίες». Ο Ροντάρι, περιόρισε τις «λειτουργίες» αυτές σε 20 και πρότεινε τη δημιουργία μιας τράπουλας με θεματικές καρτέλες «λειτουργιών». Οι «λειτουργίες» της τράπουλας – Απαγόρευση, Παράβαση, Βλάβη, Αγώνας, Νίκη, Επιστροφή, Τιμωρία του Aνταγωνιστή, Γάμος… κ.ά. – μοιάζουν σύμφωνα με το Ροντάρι με τις νότες της μουσικής. Και όπως οι νότες δημιουργούν αναρίθμητες μελωδίες έτσι και οι καρτέλες «λειτουργιών» μπορούν να δημιουργήσουν αναρίθμητα παραμύθια. Στο γνωστό έργο του η “Γραμματική της Φαντασίας” υποστηρίζει ότι «…τη φαντασία, στα σχολειά, τη μεταχειρίζονται ως τα σήμερα σαν φτωχό συγγενή, ρίχνοντας όλο το βάρος στην προσοχή και στη μνήμη». Θαυμάζει τη θεωρία του Vygotsky γιατί «…έχει δυο μεγάλες αρετές: Πρώτο, περιγράφει με σαφήνεια και απλότητα τη φαντασία ως τρόπο ενέργειας του ανθρώπινου νου. Δεύτερο, αναγνωρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι- κι όχι μόνο οι καλλιτέχνες … έχουν τάση προς τη δημιουργικότητα». Θεωρεί ότι «αν θέλουμε να διδάξουμε κάποιον να σκέφτεται, πρέπει πρώτα να τον μάθουμε να επινοεί.» Με την παραδοχή ότι « η φαντασία δεν είναι μια χωριστή ικανότητα του νου, αλλά ο ίδιος ο νους» υποστηρίζει ότι «η σκέψη σχηματίζεται ανά ζεύγη». Επινοεί λοιπόν τα φανταστικά διώνυμα, ζευγάρια λέξεων, ξένων μεταξύ τους, και ζητάει από τους μαθητές του να δημιουργήσουν ιστορίες με τις λέξεις αυτές, που ενώ είναι «ριγμένες η μια εναντίον της άλλης σ’ έναν ουρανό που δεν έχουν ξαναδεί βρίσκονται στις καλύτερες συνθήκες για να δημιουργήσουν μια ιστορία».
Από τις καρτέλες «λειτουργιών» και τα φανταστικά διώνυμα του Ροντάρι είναι εμπνευσμένο το σχέδιο μαθήματος δημιουργικής γραφής, «Γράψε το δικό σου παραμύθι»
Αναλυτικά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τα φύλλα εργασίας του στον παρακάτω σύνδεσμο:
“ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙ” – εκπαιδευτικό πρόγραμμα δημιουργικής γραφής